به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، محققان بیمارستان دانشگاه اوپسالا گزارش دادند که سلول‌های جزیره‌ای (ایزلت) اهداشده که با ویرایش ژنتیکی تغییر یافته‌اند، به مدت ۱۲ هفته در بدن یک مرد مبتلا به دیابت نوع ۱ پیشرفته، بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، زنده ماندند. درمان فشرده با انسولین می‌تواند عوارض دیابت را به تأخیر بیندازد و امید به زندگی را افزایش دهد. با این حال، دیابت نوع ۱ زودرس همچنان با کاهش کیفیت زندگی، خطر بالای بیماری‌های قلبی-عروقی، و کاهش طول عمر مرتبط است. سمی بودن داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در طول عمر، یکی از عوامل مهم مرگ‌ومیر در دریافت‌کنندگان پیوند اعضاست. در این مطالعه با عنوان "بقای سلول‌های بتای آلوژنیک پیوندشده بدون سرکوب سیستم ایمنی" که در مجله معتبر New England Journal of Medicine منتشر شد، محققان نخستین آزمایش انسانی را برای بررسی اینکه آیا سلول‌های ایزله‌ی مهندسی‌شده برای اجتناب از حمله سیستم ایمنی (هایپوایمیون)، می‌توانند از رد پیوند فرار کنند، انجام دادند.

درمان فشرده با انسولین

کشف و به‌کارگیری بالینی مهارکننده کلکینورین سیکلوسپورین A یک نقطه عطف مهم در حوزه پیوند اعضا بود و امکان پیوند موفق و روتین اندام‌های آلوژن (از فردی به فرد دیگر) را فراهم کرد. با این حال، سمیت ناشی از سرکوب سیستم ایمنی منجر به بروز عوارض و مرگ‌ومیر قابل توجهی در میان بیماران دریافت‌کننده پیوند می‌شود. انسولین خارجی بیش از ۱۰۰ سال است که در درمان دیابت نوع ۱ مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان فشرده با انسولین، شروع عوارض طولانی‌مدت را به تأخیر می‌اندازد و سرعت پیشرفت آن‌ها را کاهش می‌دهد، و باعث بهبود امید به زندگی می‌شود. با این حال، انسولین هنوز یک درمان است و نه یک درمان قطعی؛ افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ زودهنگام همچنان با کاهش کیفیت زندگی، خطر بالای عوارض جدی قلبی-عروقی، و طول عمر کوتاه‌تر روبه‌رو هستند.

پیوند سلول‌های جزایر لانگرهانس (ایزولت‌ها)

ما قبلاً نشان داده‌ایم که پیوند سلول‌های جزایر لانگرهانس (ایزولت‌ها) که از یک اهداکننده انسان فوت‌شده یا از یک میمون رزوس گرفته شده و به‌گونه‌ای ویرایش ژنی شده‌اند که ایمنی پایین‌تری دارند (hypoimmune)، توانسته است دیابت را در موش‌های دیابتی و انسان‌سازی‌شده‌ی آلوژن و همچنین در یک میمون سای‌نومولگوس دیابتی آلوژن، بدون نیاز به سرکوب سیستم ایمنی، درمان کند. در اینجا، ما نتایج یک مطالعه اثبات مفهوم (proof-of-concept) را گزارش می‌کنیم که در آن پیوند سلول‌های ایزولت پلتفرم هیپوایمیون (HIP) ویرایش‌شده ژنتیکی در یک بیمار با دیابت نوع ۱ طولانی‌مدت، بدون استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی انجام شده است. حذف کلاس I و II مولکول‌های HLA از این سلول‌ها، آن‌ها را در برابر رد توسط سلول‌های T سازگاری ایمن می‌کند، اما در مقابل باعث می‌شود که این سلول‌های مهندسی‌شده در معرض کشتار توسط سلول‌های ایمنی ذاتی از طریق مکانیسمی به نام «شناسایی غیبت-خود» (missing-self recognition) قرار گیرند. بیان بیش از حد CD47 مانع از چنین کشتار ایمنی ذاتی از طریق مهار ماکروفاژها و سلول‌های کشنده طبیعی (NK cells) می‌شود.

شیوه مطالعه

در این آزمایش، تنها یک بیمار ۴۲ ساله با ۳۷ سال سابقه دیابت نوع ۱ حضور داشت. سلول‌های ایزله از لوزالمعده‌ی یک اهداکننده‌ی فوت‌شده با گروه خونی O تهیه و جدا شدند، با استفاده از فناوری ویرایش ژن CRISPR-Cas12b ژن‌های B2M و CIITA در آن‌ها غیرفعال شد، با روش لنتی‌ویروسی ژن CD47 برای گریز از سیستم ایمنی در آن‌ها افزایش بیان یافت، سپس سلول‌ها دوباره خوشه‌بندی شده و در ۱۷ مسیر در عضله براکیورادیالیس چپ (بازو) تحت بیهوشی عمومی تزریق شدند. هیچ داروی کورتونی، ضدالتهاب یا سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده نشد.

نتایج کسب شده از مطالعه

آزمایش‌های مکرر طی ۸۴ روز، حملات ایمنی قوی علیه سلول‌های طبیعی و سلول‌های با حذف دوگانه ژن را نشان داد. اما سلول‌های هایپوایمیون هیچگونه فعال‌سازی سلول‌های T، تولید آنتی‌بادی یا سیتوتوکسیسیتی (تخریب سلولی) ایجاد نکردند. سطح C-پپتید حساس بالا، در تمام مدت نزدیک یا بالاتر از ۱۰ پیکومول در لیتر باقی ماند و در هنگام تست وعده غذایی افزایش یافت. سطح هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) حدود ۴۲٪ کاهش یافت. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و PET با هدف‌گیری گیرنده GLP-1، بقای سلول‌ها را بدون نشانه‌ای از التهاب تأیید کردند. چهار عارضه جانبی خفیف گزارش شد که هیچ‌کدام به دارو نسبت داده نشد. درمان روزانه با انسولین ادامه داشت، چراکه فقط حدود ۷٪ از مقدار مورد نیاز سلول‌های بتا به بیمار پیوند زده شد. بنابراین محققان این آزمایش را به‌عنوان "اثبات بقا" و "اثبات عملکرد" معرفی می‌کنند.

اهمیت نتایج کسب شده

محققان نتیجه می‌گیرند که ویرایش ژنتیکی برای غیرقابل شناسایی کردن سلول‌ها توسط سیستم ایمنی (هایپوایمیون) می‌تواند در آینده به درمان جایگزین سلول‌های بتا برای دیابت نوع ۱ منجر شود، بدون نیاز به سرکوب سیستم ایمنی بدن – مسیری امیدوارکننده که می‌تواند مدیریت روزانه دیابت را آسان‌تر کرده و از عوارض بلندمدت جلوگیری کند.

پایان مطلب/.